اسرائیلیّات در داستان حضرت محمّد(ص) و بازتاب آن در ادب فارسی

Authors

  • حسن شامیان استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، تهران، ایران
  • مالک شعاعی استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
Abstract:

یکی از جنبه‌های شاخص ادب فارسی، توجه شایان اهل ادب به موضوعات قرآنی و قصص انبیاست. بخشی از این داستان‌ها و شرح‌حال‌نویسی‌ها منبعث از قرآن کریم است که هیچ خللی در آن راه ندارد و در حقیقت، زینت‌بخش متون ادبی است. اما بخش چشمگیری از آن، تحت تأثیر اسرائیلیات شکل گرفته‌است. به علت هماهنگی قرآن کریم با برخی از موضوعات تورات و انجیل و گرویدن جمعی از علمای اهل کتاب، نظیر کَعب‌الأحبار، وهب‌بن منبّه، ابوهریره و دیگران به اسلام، سبب شده‌است تا مفسران و تاریخ‌نگاران به منابع اهل کتاب و گفته‌های آنان توجهی ویژه نمایند و از اینجاست که داستان‌های مجعول و ساختگی آنان در حوزۀ متون تفسیری، تاریخی و ادبی رخنه کرد. شعرا و نویسندگان ادب پارسی که با متون تفسیری و تاریخی مأنوس بوده‌اند، تحت تأثیر این افسانه‌ها و احادیث ساختگی قرار گرفتند و ناخواسته همچون مفسران و تاریخ‌نگاران در ترویج اسرائیلیات نقش اساسی ایفا نمودند. متأسفانه بخش عمدۀ این افسانه‌بافی‌ها مربوط به زندگی انبیاست و پیامبر اکرم(ص) نیز از این امر مستثنی نیست، بلکه در بخش احادیث، بیش از دیگر انبیا در معرض اسرائیلیات قرار گرفته‌اند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی‌ـ تحلیلی تلاش دارد تا به این پرسش پاسخ گوید که چه جنبه‌هایی از زندگی پیامبر اسلام(ص) تحت تأثیر اسرائیلیات قرار گرفته‌است و نقش مفسران، تاریخ‌نگاران و از همه مهم‌تر، نقش شاعران و نویسندگان ادب فارسی در اشاعۀ این گونه جعلیات چه بوده‌است؟

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

وجوه مشترک داستان حضرت عیسی با حضرت یحیی و بازتاب آن در شعر فارسی

یکی از پربسامدترین مضامین قرآنی در ادبیات فارسی بعد از داستان حضرت یوسف داستان حضرت عیسی است که در قرآن کریم و اناجیل مقدس با روایتی همسان آمده و در شعر فارسی بازتاب گسترده‌ای یافته است. کمتر شاعری است که از تلمیحات داستان حضرت عیسی سود نجسته و آن را مضمون مایة شعر خویش قرار نداده باشد. تلمیحات داستان حضرت عیسی گاه به صورت مستقل و گاه در کنار پیامبران دیگر تصاویر شاعرانه‌ای را پدید آورده‌ است. ...

full text

وجوه مشترک داستان حضرت عیسی با حضرت یحیی و بازتاب آن در شعر فارسی

یکی از پربسامدترین مضامین قرآنی در ادبیات فارسی بعد از داستان حضرت یوسف داستان حضرت عیسی است که در قرآن کریم و اناجیل مقدس با روایتی همسان آمده و در شعر فارسی بازتاب گسترده ای یافته است. کمتر شاعری است که از تلمیحات داستان حضرت عیسی سود نجسته و آن را مضمون مایة شعر خویش قرار نداده باشد. تلمیحات داستان حضرت عیسی گاه به صورت مستقل و گاه در کنار پیامبران دیگر تصاویر شاعرانه ای را پدید آورده است. د...

full text

آوای خوش و بازتاب آن در ادب فارسی

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه‌هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده‌اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نوی...

full text

آوای خوش و بازتاب آن در ادب فارسی

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نوی...

full text

تأثیر روایت قرآن از داستان حضرت سلیمان (ع) در ادب فارسی

داستان حضرت سلیمان به دلیل گستردگی و تنوّع ماجراها، تأثیرات گوناگون و متفاوتی در متون ادب فارسی گذاشته است که آن را از داستان دیگر پیامبران ممتاز می­کند. با وجود قدمت روایت این داستان در منابع آیین یهود، قرآن کریم، بهترین و نخستین منبع شاعران و عارفان برای استفاده بوده است. موضوعاتی مانند عدالت سلیمان، منطق الطّیر دانستن او، تسلّط بر دیوان و...از جمله روایات قرآنی داستان سلیمان است؛ ولی با این وجو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 77

pages  165- 186

publication date 2018-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023